Kernen en buurtschappen in Ommen

Archem is een landelijk buurtschap in de gemeente Ommen. Het ligt langs de Beneden-Regge en bestaat uit mooie boerenhoeven en landschappen.

De naam Archem ontstond in het jaar 947. De Hof in Archem was toen eigendom van het Sticht in Essen. Het Sticht (845 – 1813) was een abdijvorstendom voor vrouwen in en rond de Duitse stad Essen dat een grote heerschappij opbouwde tot over de landsgrenzen.

Momenteel is het huis eigendom van de derde generatie Van der Wijck. Het huidige gebouw in achttiende-eeuwse stijl werd in 1925 gebouwd.

Arriën en het Arriërveld is een buurtschap in de gemeente Ommen. De voornaamste boerderij was hier vroeger de Ridderinckhof.

Deze boerderij kwam in 1549 in het bezit van de familie Sloet. Al in 1553 werden grote delen woeste grond in Ariën bewerkt voor de landbouw.

Het Arriërveld, ten noorden van het centrum van Ommen, is nu één van de vruchtbaarste gedeelten van de gemeente.

Beerze is een van de oudste buurtschappen in de gemeente Ommen. Al in 1227 wordt vermeld dat ene Warner van Beerze één van de edellieden was die in de slag bij Ane op 1 augustus 1227 sneuvelde.

In 1406 wilden de monniken van Sibculo een klooster bouwen in Beerze. De toenmalige eigenaar van Beerze, Diderick van Voorst, stelde daarvoor grond beschikbaar aan priester Johan Clemone.

Herberg De Goede Vrouw
Langs rivier de Vecht in Beerze lag eeuwenlang herberg ‘De Goede Vrouw’. Hier legden veel schippers aan voor een overnachting. Tegenwoordig staan in Beerze nog steeds zeer karakteristieke boerderijen.

Wie via de Beerzerpoort in de richting Beerzerveld gaat, kan links van de weg nog oude veenputten zien liggen waaruit vroeger het veen werd opgegraven. Die veenputten zijn nu begroeid met prachtige rododendrons.

Beerzerveld is een van de vijf kernen van de gemeente Ommen. Het begin van deze kern ontstond halverwege de negentiende eeuw onder invloed van het turfsteken en ontginningen in het gebied.

In 1901 werd een kerk gesticht in Beerzerveld. De kerkelijke gemeente hoorde tot na de Tweede Wereldoorlog bij Ommen. Dat veranderde op 18 november 1945 toen de eerste predikant in Beerzerveld werd bevestigd.

Momenteel telt deze kern twee basisscholen.

Besthmen is een van de dertien buurtschappen de gemeente Ommen. Het heet in 1449 nog ‘buurscap Besmanninck’.

Bethmen verwierf bekendheid door de Besthmenerberg. Eerst omdat de Theosofische beweging van Jiddu Krishnamurti daar zijn zogenaamde ‘sterkampen’ organiseerde. Later door de padvinderskampen.

Vakantieoord
In 1942 werd het ‘sterkamp’ door de Duitsers gebruikt als Arbeitseinsatzlager Erika, het bekende en beruchte concentratiekamp. Nu is de Besthmenerberg een bekend vakantieoord.

Dalmsholte is een buurtschap in de gemeente Ommen. Enkele eeuwen geleden was het nog een afgelegen, onbegaanbare wildernis met veel bos.

Zelfs in 1664 stond er nog geen huis, zo blijkt uit de geschiedenis. Nu wonen er vooral boeren in Dalmsholte. Dalmsholte heeft een eigen dorpshuis.

Aan de weg Ommen-Den Ham ligt het prachtige landgoed Eerde. Op deze plaats stond vroeger een kasteel.

De eerste ‘bekende’ bewoner van dit kasteel was Evert van Essen (1366). Hij was getrouwd met Margarethe van Eerde. Populair was hij niet; hij was in de wijde omtrek berucht als roofridder.

Modern
Het ‘moderne’ Eerde werd gesticht in 1715, nadat Baron Werner van Pallandt in 1705 in het bezit kwam van het landgoed. Hij bouwde een huis op de plaats waar eerst het kasteel stond.

Sinds 1934 biedt het huis onderdak aan een internationale school.

Giethmen, een buurtschap van boerenhoeven deels in 1381 al aanwezig. Met een eigen karakteristiek landschap. Liggend in het Reggedal, met stuifduinen uit de ijstijd, een echte middeleeuwse es, wegen die nog dezelfde weg volgen als lang geleden en kleinschalig boerenland waarin de oude (deels) middeleeuwse structuur van het landschap nog goed herkenbaar is. Fietsen over het Giethemer Kerkpad en het witte ophaalbruggetje over de Regge laat je genieten van de natuur terwijl je je kan inbeelden hoe het hier vroeger was.

De zondagse kerkgang van de Giethemers was vroeger opvallend: ze fietsten via het Giethemer kerkpad en het karakteristieke ophaalbruggetje over de Regge naar de kerk.

Nu is deze route als ‘gewone’ fietstocht ook zeer de moeite waard.

Hoogengraven is een van de dertien buurtschappen in de gemeente Ommen.

Het ligt vlakbij de plek waar een afwatering vanuit het Arriërveld en het Stegerveld in een oude bocht van de Vecht uitmondt.

Op die plek stonden vroeger een tolhuis en een herberg.

Junne is een buurtschap aan de Vecht. Ongeveer 300 jaar oud. Het landgoed Junne is 1055 ha groot met ongeveer 20 (woon)boerderijen in eigendom van ASR. Karakteristiek door de natuur en omgeving, brug, stuw en sluis. In het bos vind je nog de voormalige houtzagerij De Witte Delle en de Jachthut. Alle boerderijen die onder het landgoed vallen hebben raamluiken met de kleuren rood-wit-groen.

Lemele is een van de vijf woonkernen in de gemeente Ommen. Het ligt aan de voet van de Lemelerberg.

De naam Lemele wordt voor het eerst genoemd in 1474. Het bestond toen uit veertien erven. Later bezat Lemele ook een ’tichelarij’ of ‘pannenoven’.

De Lemelerberg was vroeger geheel met heide bedekt. De ‘Oranjebond van Orde’ kocht percelen op de berg en liet dennen en loofhout aanplanten. De Oranjebond stichtte ook ‘Park 1813’ ter herdenking aan de onafhankelijkheid van Nederland in 1814.

Op de Lemelerberg zijn verder de sprengen, ravijnen en de ‘Dikke Steen’ te vinden. De ‘Dikke Steen’ is een enorme zwerfkei die vroeger dienst deed als grenssteen tussen de marken van Lemele en Archem.

De Lemelerberg biedt een prachtig uitzicht tot in de verre omgeving.

Nieuwebrug is een buurtschap in de gemeente Ommen. Eeuwenlang was het een belangrijk punt aan de Regge.

In de herberg in Nieuwebrug vergaderden regelmatig het Ridderschap en Steden van Overijssel. Hier besloten zij onder andere over hun gezamenlijke standpunt op de Rijksdag te Worms en later tot het afzweren van de koning van Spanje. De herberg staat er nog steeds.

Oorspronkelijk is Ommen een nederzetting vlakbij een doorwaadbare plaats in de Vecht. Deze plaats ontstond omstreeks 1100.

In 1248 kreeg Ommen stadsrechten van Bisschop Otto. In 1492 kreeg Hessel Mulert toestemming om een brug over de Vecht te bouwen.

Het bruggehuis werd in 1532 gebouwd op de plaats waar nu het oude gemeentehuis staat. Hier woonde de tolgaarder. Hij inde de bruggetol.

Het bruggehuis werd in 1758 verbouwd en in 1925 is het geheel gemoderniseerd. In 1955 kreeg het zijn huidige ‘uiterlijk’.

Buurtschap Ommerkanaal ligt aan beide zijden van het Ommerkanaal tussen Ommen en Dedemsvaart en concentreert zich rond de “Haarmeijersbrug”. Het kanaal is gegraven in 1865 en loopt dwars door het vruchtbare Arriërveld. De eerste boerderijen en de toenmalige brugwachterswoning verschenen rond 1900. Het is een vooral agrarisch gebied. Met o.a. de in 1931 opgerichte Christelijke Nationale School ‘Ommerkanaal’. De voormalige Openbare Lagere School uit 1917 is sinds de herfst van 1993 in gebruik genomen als buurthuis, waar zich o.a. ook Kinderopvang Ommerkanaal bevindt inclusief een BSO. Dit buurthuis ‘Ommerkanaal’ is in juli 2013 uitgeroepen tot duurzaamste buurthuis van Overijssel.

Buurtschap Ommerkanaal en omstreken heeft sinds 2007 een Plaatselijk Belang: Plaatselijk Belang Buurtschap Omme kanaal. Naast het buurthuis is in 2022 een beweegtuin met Jeu de Boeles baan gerealiseerd waar jong en oud terecht kunnen om te sporten.

Ommerschans is een van de dertien buurtschappen in de gemeente Ommen. Van de oorspronkelijke schans aan de weg Ommen-Balkbrug rest weinig meer dan de gracht aan de oostzijde van de weg.

De gracht loopt dwars door het terrein van de vroegere vierhoekige versterkte schans.

In 1819 werd in Ommerschans een bedelaarskolonie gesticht. Aan de westkant is nog een begraafplaats die aan het leven in die periode herinnert.

De naam komt in 1244 al voor als “boerscop Steygheren”. Stegeren was destijds een Marke.
Ooit was het een uitgestrekt groot heide- en veengebied wat ontgonnen werd tot vruchtbare landbouwgronden. De namen van boerderijen herinneren nog aan deze periode. De Driehoek behoort door vroegere herindeling ook tot Stegeren. Er zijn nog prehistorische grafheuvels zichtbaar.
Het oorlogsmonument herinnert aan de wapendroppings in de tweede wereldoorlog.

Stegerveld

Na verdeling van de Marke Stegeren ontstaat het Stegerveld aan de andere kant van de Coevorderweg. Ooit was dit een uitgestrekt groot heide- en veengebied. Hier werden schapen geweid en werd turf gestoken. In de middeleeuwen huisden in dit ruige gebied nog wolven.
Sommige namen herinneren nog aan deze periode.

Varsen is een van de grootste buurtschappen in de gemeente Ommen. De oude erven van Varsen zijn eeuwenlang bewaard gebleven.

In 1400 telde het buurtschap elf boerenhuizen. Havezathe ‘De Arentshorst’ werd oorspronkelijk bewoond door een lid van de Ridderschap van Overijssel.

In de achttiende eeuw kocht Baron van Pallandt van Eerde dit buitenverblijf. Hiermee verkreeg hij ook het collatierecht in de kerk van Ommen. Dat betekent dat hij de predikant mocht benoemen. Van de havezathe is helaas weinig meer over.

Aan de Hessenweg, ter hoogte van de Stouwe, staat een boerderij die in de negentiende eeuw fungeerde als herberg ‘Het Zwarte Paard’. Tijdens de afscheiding in diezelfde eeuw werden in Varsen vaak godsdienstoefeningen der afgescheidenen gehouden.

Vilsteren is een buurtschap in de gemeente Ommen. Architect Ed Cuypers liet Het Huis Vilsteren in 1908 bouwen ter vervanging van het bestaande huis.

Opvallend zijn de vier kerkpijlers. Aan de overkant van de straat staat een fraaie, achtkantige bovenkruier uit 1858. Het kerkgebouw van Vilsteren is van 1897 en heeft een zeldzaam mooie kruiswegstatie van de kunstschilder Asperlagh.

Het landgoed Vilsteren, waarop veel boerderijen met de herkenbare geelzwart gestreepte luiken liggen, is eigendom van de familie Cremers. Het plaatselijk restaurant ‘De Klomp’ was vroeger een aanlegplaats van de postkoetsdienst Zwolle-Ommen.

Een agrarische gemeenschap die ontstaan is tijdens de ontginning in de vorige eeuw. Sinds 1927 heeft deze kleine kern een eigen kerk.

In het buurthuis vinden vele activiteiten plaats die georganiseerd worden door de verschillende verenigingen en de activiteitencommissie.

Witharen is een woonkern in de gemeente Ommen.

De route van de postkoets van Ommen-Balkbrug liep vroeger door Witharen. De gemeente Ommen bouwde aan deze weg een tolhuis dat door de specifieke vorm nog steeds als tolhuis herkenbaar is.